Аутсорсингийн захиргаа (Outsourcing Governance)

Саяхан бие дааж энэ сэдвээр хийсэн судалгааныхаа нэг хэсгээс толилуулж байна.

Мэдээллийн технологийн захиргаа (IT Governance)-ны үндэс гэж хэлж болох дэд захиргаа нь аутсорсингийн захиргаа (цаашид OG гэх) билээ. МТ-ийн захиргаа нь өөрөө байгууллагын захиргаа (corporate governance буюу манайхан зохистой засаглал гэж орчуулдаг гэсэн)-ны салшгүй нэг хэсэг болсноороо тухайн байгууллага МТ-ийг үр ашигтай ашиглах, түүнийгээ үнэлж, дүгнэх болон эрсдэлээ бууруулахад гол үүрэг гүйцэтгэдэг.

OG нь тэгвэл тухайн аутсорсинг үзүүлж байгаа байгууллага болон түүний харилцагч байгууллагын хооронд гүүр болж хоёр талд нь үйлчилдэг захиргааны хэлбэр юм. Ер нь МТ-ийн аутсорсинг нь сүүлийн үед хүрээгээ тэлж бүр зарим байгууллагад мэдээллийн аюулгүй байдлынхаа асуудлыг хүртэл гадны байгууллагад итгэж, даатгахад бэлэн болсон байна. 2006 оны 11 сард Ernst & Young компанийн хийсэн судалгаанд дэлхийн томоохон байгууллагуудын 1200 гаруй дээд албан тушаалын мэргэжилтэнүүд оролцсон ба тэдний 60 хувь нь мэдээллийн аюулгүй байдлынхаа асуудлыг бусдад даатгачихсан эсвэл даатгахад бэлэн байгаагаа илэрхийлсэн. Үүгээрээ тэд МТ-н аутсорсинг үйлчилгээ улам бүр өргөжиж байгааг нотлоод зогсохгүй цаашид өснө гэдгээ илэрхийлсэн. Энэ мэтчилэн аутсорсинг нь дэлгэрэхийн хирээр олон асуудлууд ар араасаа урган гарч ирсэн. Тухайлбал ихэнхи удирдлагууд аутсорсингийн эцсийн чанарт сэтгэл дундуур явдаг ба аутсорсинг нь бизнесд хүссэн хэмжээгээр үнэлэмж (value) авчирдаггүй, бизнес стратегитэй уялдаа муу, бизнесийн үйл ажиллагааг шинэчилж, өөрчилж чадахгүй байна гэдгээ нуугаагүй байна. Тэдний үзэж байгаагаар аутсорсинг нь өндөр мэргэжлийн боловсон хүчинг ашиглан хямд зардлаар бүтээгдэхүүнээ хийлгэх гэсэн уламжлалт томъёоллынхоо хүрээнд ажиллаж байгаа ба аутсорсингд хамгийн чухал зүйл бол харилцааны асуудал гэдэгтэй санал нэгдсэн байна лээ. Энэхүү харилцааны асуудал нь OG-н амин сүнс байж болох юм.

Одоогийн байдлаар хараахан ерөнхий зориулалтын OG фрэймвөрк боловсруулагдаагүй. Судлаач, эрдэмтэд болон зарим компаниуд өөрийн гэсэн фрэймвөркөө гаргасан байдаг юм билээ. Эдгээр фрэймвөркүүд нь тухайн байгууллагын аутсорсингийн үр дүнг боломжит их хэмжээнд хүргэхээр тэмүүлдэг ба байгууллагын онцлогыг ихээр шингээсэн байдаг болохоор бусад байгууллагуудад тохирох нь ховор. Жишээ нь: Сиско л гэхэд өөрийн OG фрэймвөрктэй ба түүн дээрээ үндэслээд аутсорсинг удирдлагын хэрэгслүүдийг ч гаргасан байдаг юм билээ.

Ихэнхи фрэймвөркүүд нь аутсорсинг хийх үеийн болон хийгдсэний дараах гэсэн үндсэн хоёр хэсэгт хуваагддаг. Гэрээ нь хоёр талдаа харилцан ашигтай байх ёстой, харин гэрээний хугацаа нь удаан байх бол бусад өөрчлөлтийн хүчин зүйлээс шалтгаалаад аль нэг тал нь хохирол амсаж болох учир гэрээ хийгдсэний дараах OG нь маш чухал. Энэ хавар IBM Америкийн электрон барааны Circuit City хэмээх том дэлгүүртэй 7-н жилийн хугацаатай 775 сая долларын хэмжээтэй гэрээ хийсэн. Энэ үед ч мөн OG нь хоёр байгууллагын хувьд чухал үүрэг гүйцэтгэж байгаа. Гэхдээ эдгээр хоёр байгууллага нь хоёулаа Америк компани болохоор хоорондоо ойлголцоход гадаад аутсорсинг (offshore outsourcing)-ийг бодвол хамаагүй хялбар.

Австралийн гаалийн байгууллага бараа автоматжуулалтын системээ боловсруулахаар 2001 онд IBM-тэй гэрээ хийсэн юм байна. Тэрхүү төсөл нь 2 жилийн хугацаанд 28 сая долларын төсөвтэй хэрэгжих байсан боловч 2005 онд төсөл дуусч 250 сая доллар зарцуулсан гэж байгаа. Уг нь хоёр байгууллага хоёулаа төслийн удирдлагын хувьд асар их туршлагатай (тэр тусмаа IBM бол арвин их туршлагатай) хэрнээ төслийн яаж ч сайн удирдаад нэмэр байсангүй гэж хоёр тал мэдэгдээд энд яалтчгүй IT Governance тэр дундаа OG байхгүй байсан нь ийм үр дүнд хүргэлээ гэдгийг цохон тэмдэглэсэн. OG чиглэлээр Энэтхэгүүд компаниуд өөрсдийн загвараа сайн гэж сурталчилдаг боловч гадаадын байгууллагуудын соёл болон бизнесийн үйл ажиллагаатай тэр болгон тохирдоггүй. Хэрвээ OG-г сайн боловсруулсан байх юм бол тухайн компанийн гэрэлт ирээдүй бий дээ.

Вэб 2.0-ийн сөрөг нөлөө

Аливаа зүйл сайн, муу хоёр талтай байдаг. Өмнөх бичлэг дээрээ вэб 2.0-ийн талаар нийгэм, эдийн засагт үзүүлж байгаа эерэг нөлөөний талаар бичсэн бол энэ удаад сөрөг нөлөөний талаар бичье.

Вэб 2.0 хэмээх интернэтийн хөгжлийн нэгэн үе шат гарч ирсэнээр хүмүүс өөр хоорондоо харилцах, санаа бодлоо солилцох, бусдыг илүү их ойлгох, мэдээлэл, мэдлэг, үзэл бодлоо хуваалцах гэх мэт нийгмийн шинжтэй мэдээллийн агуулга интернэтэд зонхилж эхэлсэн. Нийгэм өөрөө мэдээллийг бий болгож байна гэдэг маань нэг талаар олон хүний хүч хөдөлмөрөөр бий болж байгаагаас гадна тухайн мэдээлэл маань бодит үнэнд илүү ойртсон байдаг. Гэхдээ энэ хөгжлийн үе шат нь нийгэмд дараах сөрөг талуудыг авчирч байна.

Эрүүл мэндэд хортой

Мэдээллийн өлсгөлөнд байдаг хүмүүс тодорхой тооны мэдээллийн вэб хуудаснаас мэдээлэл авахаар хязгаарлагдахгүй интернэт дэх өөр өөрийн нийгмийн бүлэгт харьяалагдаж асар их мэдээллийн далайд умбах болсон. Ингэснээр амрах цагаа хугаслан мэдээлэл авах, түгээх гэж байнга компьютерийнхээ ард хадагддаг. Энэ нь нүдний хараанд нөлөөлж, таргалалтыг бий болгож байна гэж хэсэг эрдэмтэд судалсан байсан.

Мэдээллийн илүүдэл бий болгож байна

Нэгэнт хүн бүрт өөрийн орон зайг интернэтэд байгуулж мэдээлэл бий болгох эрх олгогдсон болохоор тэр хэмжээгээр мэдээлэл богино хугацаанд их хэмжээгээр бий болж байна. Тоон үзүүлэлтээс чанарын үзүүлэлт илүү, харин эдгээр мэдээллүүд нь тэр болгон үр ашигтай байж чадахгүй. Зарим хүмүүс интернэтэд мэдээлэл бий болгочихоод тэрнийгээ хэрэглэдэггүй, бараг өөрөө ч мартсан байдаг. Тиймээс өгөгдлийн төвүүдэд (data center) маш их хэмжээгээр илүүдэл мэдээллүүд хадгалагдаж байна. Энэ нь хэрэгцээтэй мэдээллийг олж авах хайлтын үр дүнд болон тооцоолуурын хурданд нөлөөлж байгаа.

Байгаль орчинд нөлөөлж байна

Өгөгдлийн төвүүд олноор бий болсоноор тэнд ашиглагдаж байгаа тоног төхөөрөмжүүд нь байгаль орчинд сөрөг нөлөө үзүүлдэг. Тиймээс ч сүүлийн үед ногоон технологи гэж сэдэв хүчээ аваад байгаа.

Байгууллагын зардал ихсэж байна

Байгууллага бүр өөрийн вэб хуудастай болсон өнөө үед Вэб 2.0-ийг хэрэглэхийг бизнесийн үйл ажиллагаа, харилцагч болон технологийн хөгжил шаардаж байна. Вэб 2.0 нь бизнесийн үйл ажиллагаанд бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг идэвхижүүлэхээс (сурталчилгаа, танилцуулга, сургалт гэх мэт) авахуулаад бизнесийн үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэх хүртэл өргөн хүрээнд ашиглагдаж байгаа. Жишээ нь: Компьютер үйлдвэрлэгч Dell компани л гэхэд бүтээгдэхүүнээ сайжруулахын тулд иргэдээс шинэ санаа цуглуулах вэб бий болгож түүнд давхардаагүй тоогоор 300 гаруй санаа ирсэн ба түүний 30 гаруйг нь бүтээгдэхүүндээ тусгаснаар багагүй амжилт олж байна.

Нэгэнт өндөр үнээр олон төрлийн бизнесийн программаа бий болгочихсон бол зарим функцүүдээ вэб 2.0 руу шилжүүлэхэд нилээд их зардал болдог. Тиймээс тухайн компанид программаа шинэчлэх, ажилтнуудаа сургах, өөрчлөн зохион байгуулалт, дүрэм журмаа шинэчлэх, бизнесийн стратегитайгаа уялдуулах гэх мэт их хэмжээний зардал гарч байна. Хэдэн сарын өмнө энтерпрайз систем үйлдвэрлэгчид энэ талаар нилээд эрчимтэй ярьж байсан.

Ажилгүйдэл бий болж байна

Мэдээллийн технологийн мэргэжилтэнүүд өөрсдийн ур чадвараа байнга хөгжүүлж байхгүй бол нэг л өдөр ажилгүй болно. Вэб 2.0-ийг сайн судлаагүйгээсээ ажилгүй болсон мэргэжилтнүүд олон. Түүнээс гадна мэдээллийн технологийн бус ажилтнуудын хувьд вэб 2.0-ийг ядаж зөв хэрэглэж сурах хэрэгтэй. Олон ажилтнууд блог болон викид мэдээлэл байрлуулахдаа компаний нууц мэдээлэл тавих эсвэл ажлын цагаар блог бичих, вэб 2.0-ийг хэрэглэхдээ компанийн дотоод журам зөрчих гэх мэт шалтгаанаас болж ажлаасаа халагдаж байна.

Эцэст нь аливаа хүн вэб 2.0-ийг хэрэглэхдээ доньжийг нь тааруулах хэрэгтэй.

Мэдээллийн технологи хэрэгтэй гэж үү?

Энэхүү нийтлэлээ бичих санаа маань 2003 оны 5-р сард HBR (Harvard Business Review)-д нийтлэгдсэн "IT Doesn't Matter" хэмээх Никийн нийтлэлээс сэдэвлэсэн болно. Тэрхүү нийтлэл нь одоог хүртэл яригдаж байгаа МТ-ийн гол сэдвүүдийг анх хөндөж тавьсан ба хэвлэгдсэн жилийнхээ хамгийн шилдэг нийтлэлээр шалгарч байсан, мөн маш олон хүмүүс тэрхүү нийтлэлд хариу нийтлэлийг нэр хүндтэй сонин, сэтгүүлүүдээр гаргаж байсан, зохиогч нь тэрхүү нийтлэлээ цаашид дэлгэрүүлэн "Does IT Matter?" хэмээх ном гаргаж байсан гэх мэтчилэн алдар цууг нь дуудвал нилээд урт болох байх. Ник (Nicholas Carr) нь тухайн үедээ HBR-н ерөнхий редактороор ажиллаж байсан, одоо "The Big Switch" хэмээх номоо удахгүй гаргах гэж байгаа юм. Түүний хөндсөн нэгэн санаа гэвэл "Дээр үед төмөр зам, эрчим хүч, холбоог анх барьж байхад тэдгээр нь компаниудын хувьд үнэхээр өрсөлдөөнд давуу талыг бий болгож байсан, харин одоо тэдгээрийн хөгжил бараг зогссон ба бүгдэд нээлттэй болсон. Үүнтэй адил МТ нэг хэсэгтээ ингэж хөгжиж байгаад удахгүй "сонин" биш болно". Гэхдээ түүний нийтлэлд олон далд санаа агуулагдсан байна лээ.

Өнөө үед МТ(мэдээллийн технологи)-г байгууллага бүр өөрийнхөө үйл ажиллагаанд тодорхой хэмжээгээр ашиглаж байгаа гэдэгт итгэлтэй байна. Манай орны хувьд МТ-г ашиглахдаа өрсөлдөөнд давуу талыг олж авах, эрсдэлээ бууруулах, бизнесийг хөтлөгч хэмээх утгаар нь хэрэглэхээсээ илүү зардал бууруулагч, үйл ажиллагааг автоматжуулах гэсэн утгаар нь хэрэглээд байх шиг. Өөрөөр хэлбэл МТ маань байгууллагын бусад хэрэглээтэй (цахилгаан, холбоо гэх мэт) адилхан хэлбэрээр ашиглагдаж байна. Энэ нь Никийн дурдсан "МТ нь дэд бүтэцийн нэг хэсэг нь болж бүх байгууллага, хувь хүмүүст ашиглахад нээлттэй, тиймээс юун стратегийн ач холбогдлын талаар яриад байгаа юм" гэсэн санаатай дүйж байгаа хэрэг.

Зардал бууруулагч

Ер нь МТ-ийн зардал байгууллагын хувьд маш их зарлага гаргадаг. Нэгэнт худалдаж авсан системээ байнга тордож байхгүй бол үйл ажиллагаа нь доголддог тиймээс мэргэжлийн хүн ажиллуулах эсвэл мэргэжлийн компанид даатгах хэрэгтэй болно. Түүнээс гадна тоног төхөөрөмжөө байсхийгээд л шинэчлэх хэрэгтэй болдог. Мөн МТ нэгэнт бизнесийн үйл ажиллагааны нэг хэсэг болсон бол технологийн хөгжлийг дагаж өөрчлөгдөж байхыг харилцагч, ажилтнууд, бусад хүчин зүйлүүд шаардаж байдаг. Бас ажилтнуудаа сургах, үйл ажиллагаанд нь хэвшүүлэх гэх мэт чамгүй хэмжээний хөрөнгө зарцуулна. Эдгээр зардал нь нөгөө систем байхгүй байсан үеийнхээ байгууллагын зардалтай харьцуулахад зардалыг нь бууруулж чадаж байна уу???. За тэгээд технологийн хөгжлийг дагаад тоног төхөөрөмжийн үнэ байнга буурч байдаг. Өнөөдөр 1000 ам.доллараар авсан төхөөрөмж жилийн дараа 800 ам.доллар буюу түүнээс доош үнэтэй болсон байх нь хэвийн үзэгдэл. Үүний оронд тэрхүү 1000 ам.доллараа өөр зүйлд хөрөнгө оруулсан бол жилийн дараа 1200 ам.доллар болох боломжтой. Тэгэхээр эндээс байгууллага дор хаяж 400 ам.доллар алдаж байна гэж ойлгож болно. Энэ мэтчилэнгээр тооцоод байвал МТ нь зардал хэмнэгч биш харин зардал үүсгэгч болоод байх шиг.

Өрсөлдөөнд давуу талыг бий болгогч

МТ нь зах зээлийн өрсөлдөөнд байгууллагад давуу талыг бий болгож бусад өрсөлдөгчдөөсөө ялгарах боломжийг бий болгох ёстой. Ингэснээрээ өөрийн гэсэн бизнесийн шийдэлтэй болж хэрэглэгчдээ нэмэгдүүлэх боломжийг бий болгоно гэсэн үг. Ер нь аливаа байгууллагын оршин тогтнох утга учир нь хэрэглэгч байдаг. Тиймээс хэрэглэгчид ойртсон үйлчилгээг үзүүлэхдээ, мөн дотоод үйл ажиллагаандаа өөрийн бизнесийн шаардлагад нийцсэн системийг ашиглаж байж өрсөлдөөнд давуу талыг бий болгож байна гэсэн үг. Энд нэг жишээ дурдахад, хэрвээ Волмарт (Wal-Mart)-д бараагаа нийлүүлэхээр болвол Волмартын системтэй нийцтэй ажиллах чадвартай системийг суулгасан байхыг шаарддаг. Энэ нь хоёр байгууллагын хувьд хангамж, хуваарилалт болон санхүүгийн менежментэд нь ашиглагддаг. Өөрөөр хэлбэл нийлүүлэгч тал тэрхүү системээр үйлдвэрлэлээ зөв зохистой удирдаж нийлүүлэлтийг тасалдуулахгүй байх, нийлүүлсэн бүтээгдэхүүнийхээ чанарт хяналт тавих, санхүүгийн тооцоогоо хийх гэх мэтэд ашиглах ба харин Волмартын хувьд тэрхүү системээ чанарт хяналт тавих, санхүүгийн тооцоогоо хийх, бизнес төлөвлөгөөгөө боловсруулах, анализ хийх гэх мэт олон зорилгоор ашигладаг.
Байгууллагын хувьд систем худалдаж авахдаа бэлэн боловсруулсан бүтээгдэхүүнийг худалдаж авах, түрээслэх, аутсорсинг ашиглах, эсвэл МТ-н компаниар хийлгэх зэрэг сонголтууд байдаг. Харин ихэнхи байгууллагын хувьд өөрсдөө боловсруулах нь зардал өндөрөөс гадна эрсдэл ихтэй байдаг. Тиймээс сүүлийн сонголт тохиромжгүй.
Гэтэл энэхүү өрсөлдөөнд давуу талыг олгодог систем маань зах зээлд нээлттэй байж л байна. Өрсөлдөгчид нь түүнийг худалдан авсанаараа давуу тал хэмээх ойлголт байхгүй болно. За тэгээд хэт их байгууллагын үйл ажиллагаа МТ-с хэт хамааралтай болоод, аюулгүй болон тогтвортой ажиллагааг нь сайн хангаж чадахгүй бол байгууллагын хувьд давуу тал биш сул тал болох боломжтой.

Тэгэхээр МТ-г ашиглах нь байгууллагад тийм хэрэгтэй зүйл гэж үү!!! Түр азнавал яасан юм. Үнэ нь ч буураг, шийдэл нь ч сайжраг, сайн мэргэжилтэнүүд нь ч олшрог. Тэр үед нь харин...