Friday, October 31, 2008

Мэдээллийн технологийн бодлого, стратегийн талаархи үзэл бодол

За сүүлийн үед манай орны хувьд мэдээллийн технологийн талаар явуулж байгаа зарим бодлогыг хараад өөрийн эрхгүй хэл загатнаад байдаг болчихлоо. Дуугүй байж үнэхээр чадахгүй нь. Энэ удаад өөрийн үзэл бодлоо илэрхийлэхээр шийдлээ.

Манай улсын хувьд мэдээллийн технологийн салбар нь тэргүүлэх салбар биш нь тодорхой. Харин туслах салбар буюу дэмжигч салбар байж бусад тэргүүлэх салбарынхаа үйл ажиллагааг хялбарчлах, цаг хугацаа, зардлыг бууруулах, дэлхийн зах зээл дээрх өрсөлдөөнд давуу талыг олох, хүний нөөцөө чадваржуулах, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах ... гэх мэт ажлуудыг хийхэд "түлхэц" өгч дэмжих ёстой баймаар. Ер нь дан ганц мэдээллийн технологийн салбар биш бусад тэргүүлэх бус салбарууд бүгд л тэргүүлэх салбарыгаа дэмжсэн үйл ажиллагааг төлөвлөн гүйцэтгэж, тухайн зорилтонд нь хүрэхэд чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулж байж улс орны хэмжээнд тэргүүлэх салбараа өөд татаж дэлхийн зах зээл дээр өрсөлдөх чадвартай болгох ёстой. Жишээлбэл, манай орны хувьд уул уурхайн салбарыг тэргүүлэх салбар гэж үзье (ер нь тэргүүлэх салбар гэж тодорхойлсон байдаг). Тэгвэл энэ тэргүүлэх салбарынхаа үйл ажиллагааг дэмжиж мэдээллийн технологийн салбар нь гол үйл ажиллагаануудаа төлөвлөх шаардлагатай. Үүнд: уул уурхайн байгууллагуудад ашиглах компьютер, техник хэрэгслийг импортлоход татварын хөнгөлөлт үзүүлэх, эдгээр төхөөрөмж болон мэдээллийн систем, програм хангамж дээр нь ажиллах боловсон хүчнийг бэлтгэх, ERP системүүдийн талаар сурталчлах, эдгээрийг боловсруулдаг компаниудын төлөөлөгчийн газрыг Монголд нээх, уул уурхайн үйл ажиллагаа төвлөрсөн сум, суурин газруудын дэд бүтцийг сайжруулах, мэдээллийн технологийн үйл ажиллагаа явуулах орчныг бүрдүүлэх гэх мэтчилэн олон тооны мэдээллийн технологийн ажил хийгдэж байж тухайн уул уурхайн байгууллагууд нь мэдээллийн технологийн үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлэх боломжтой болох юм. Мөн бусад салбарын хувьд, тухайлбал, эрүүл мэндийн салбарын хувьд: тухайн сум, суурин газарт эмнэлгийн үйлчилгээг сайжруулах, эмнэлэг барих, тэнд очиж ажиллах өндөр мэргэжилтний хувьд өндөр цалин өгөх гэх мэт ажлуудыг хийх; боловсролын салбарын хувьд: уул уурхайн чиглэлийн нарийн мэргэжилтэнг бэлтгэх сургалтын хөтөлбөр боловсруулах, мэргэжлийн сургалтын төвүүдийг бий болгох, гаднаас өндөр мэдлэгтэй багш урьж сургалт явуулах, тухайн сум, суурин газарт ажиллаж, амьдарч байгаа хүмүүсийн хүүхдүүдийг чанартай боловсрол эзэмших орчныг бүрдүүлэх гээд яриад байвал бүх л салбарын хувьд тухайн уул уурхайн салбараа дэмжиж ажиллах ажлууд ар араасаа ундран гарах нь ойлгомжтой.

Миний хэлэх гээд байгаа гол санаа нь мэдээллийн технологийн хөгжлийн бодлого, стратеги нь манай улсын баримталж байгаа бодлого, стратеги, бодлогын баримт бичигтэйгээ уялдсан байх шаардлагатай гэдгийг хэлэх гэсэн юм. Өнөөг хүртэл энэ салбарт авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээнүүдийн хэд нь энэ ерөнхий бодлоготойгоо уялдсаныг уншигч Та дотроо тунгаана бизээ. Бидэнд хязгаарлагдмал нөөц (боловсон хүчин, төсөв, цаг хугацаа, мэдээллийн технологийн ойлгож, дэмждэг төрийн түшээд, цөөн тооны компаниуд гэх мэт) байгаа, үүнийг зөв зохистой хуваарилах нь мэдээллийн технологийн бодлогын үндсэн шаардлага нь байх ёстой гэсэн хатуу байр суурьтай байна. За хэл маань түр зуур ч гэсэн загатнахаа болилоо. Өөр хэлэх, ярих, хийх бүтээх зүйл зөндөө л байна даа.

Thursday, August 7, 2008

Үнэгүй програм - Монгол ОпенОфис

Дэлхий даяар мэдээллийн технологи асар хурдацтай хөгжиж, мэдээллийн технологийг ашигладаггүй байгууллага, хувь хүн гэж бараг үгүй болсон билээ. Мэдээллийн технологийн хэрэглээ өсөн нэмэгдэхийн хирээр програм хангамж, техник технологийн сонголт арвин болж хэрэглэгчид өөрийн хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн бүтээгдэхүүнийг олж авахад тодорхой хэмжээгээр хүндрэл бэрхшээл гардаг. Энэ удаад зөвхөн програм хангамжийн талаар дурдах гэж байна. Програм хангамжийг ерөнхийд нь 3 ангилдаг.
1. Системийн програм хангамж (system software). Үүнд: үйлдлийн систем болон системтэй холбоотой програмууд хамаарна.
2. Бизнесийн програм хангамж (applications software). Бизнесийн програм хангамжид санхүүгийн, бүртгэлийн, цалингийн, хүний нөөцийн гэх мэт байгууллагуудад ашиглагддаг програм хангамжууд багтана.
3. Хэрэглээний програм хангамж (productivity tools). Энэ төрөлд өргөн хэрэглээний програм хангамжууд болох текст боловсруулагч (word processing), хүснэгтэн мэдээ боловсруулагч (spreadsheets), имэйлийн програмууд (e-mail clients), интернэт хөтөч (internet browsers)
Хөгжиж байгаа орнуудад хамгийн түгээмэл учирдаг гэм хэргийн нэг нь оюуны өмчийн хулгай буюу зохиогчийн эрхийг зөрчих явдал байдаг. Програм хангамжийн хувьд энэ хэрэглээний програм хангамж нь энэ төрлийн гэмт хэрэгт ихээхэн өртдөг байна. Манай орны хувьд саяхан Майкрософттой гэрээ хийж тус компанийн бүтээгдэхүүнүүдийг хуулийн дагуу хэрэглэх боломжийг бүрдүүлсэнээр бид бүхэн урьд нь хууль бусаар хэрэглэж байсан виндовс үйлдлийн системүүд болон Майкрософт Офис програмыг хуулийн дагуу худалдан авч хэрэглэх шаардлагай тулгараад байгаа билээ. Харин Майкрософт Офистой адилхан үүрэг гүйцэтгэдэг хэрнээ үнэгүй програм болох ОпенОфисыг Монгол хэлнээ хөрвүүлэн хэрэглэгч Та бүхэнд ОпенМН багийнхан хүргэж байгааг мэдэгдэхэд таатай байна. ОпенОфис нь нээлттэй эх бүхий програм хангамж учир хэрэглэхэд мөнгө төлөх шаардлагагүй бас дэлхийн өнцөг булан бүрээс тус програмыг хөгжүүлэхэд олон мянган программист хүчин зүтгэж байдаг тул Майкрософт Офисоос олон давуу талтай. Монгол ОпенОфис програм нь Монгол хэлний дүрмийн алдаа шалгагч, хуучин Монгол босоо бичгээр бичих боломжийг агуулсанаараа онцлогтой.
Монгол ОпенОфис програмын албан ёсны нээлтийн ажиллагаа 2008 оны 8 дугаары сарын 8-ны өдөр 10 цагт Мэдээллийн технологийн Үндэсний паркын хурлын танхимд болно. Мөн үзэсгэлэнгийн танхимд байрлуулсан компьютерууд дээр суулгасан Монгол ОпенОфисыг ашиглаж үзэхээс гадна үнэ төлбөргүй зөвлөгөө авч болох юм.

Thursday, July 3, 2008

Үймээнтэй холбоотой бодол

Монголчууд өөрсдийгөө IQ өндөртэй, оюунлаг, хаана ч амьдралаа аваад явчих чадвартай хэмээн бахархаж, нэг нэгнийгээ хөөргөж, урамшуулж явдаг. Гэтэл бодит байдал дээр тийм биш гэдэг нь саяны болсон үйл явдлаар тогтоогдлоо. Эх оронд минь оюуны өлсгөлөн газар авсаныг энэ үймээн гэрчиллээ. Яагаад энэ үймээнийг оюуны ядууралтай холбоод байна гэхээр оюуны, урлагын бүтээлийг сүйтгэх, эвдэх балмад ажиллагааг ирээдүйн Монгол иргэдийн нэгээхэн төлөөлөл болсон зарим залуучууд хийж байгаа учир ингэж хэлэхээс өөр арга алга.

Би Монгол түмнийхээ ирээдүйг гэрэлтэйгээр хардаг, оюуны ажил хөдөлмөр эрхлэх чадвартай ард түмэн гэж итгэдэгийн үндсэн дээр мэдээллийн технологид суурилсан ажил, үйлчилгээг бий болгохын төлөө зүтгэж яваа. Гэхдээ нийт ард түмний масс нь энэ үйл явдлыг нэг өнцгөөс эсвэл тэрүүхэн хүрээнд нь ярьж, явцуу сэтгэж байгаад харамсаж байна.

Монголд хууль хэрэгжихдээ маш тааруу байдал нь энэ аймшигт үйл явдлыг бий болгох эх үүсвэр нь гэж бодож байна. Хууль төрийн томчууд, мөнгөтэй боссууд, танилтай иргэдэд үйлчилдэггүй, үйлчилсэн ч ёс төдий байсан явдал, дээрээс нь хууль сахиулагчдын хариуцлагагүй байдал нь нийт иргэдийн дунд ийм зүйл хийх үндэс суурийг нь тавьсан.

Үймээнд оролцогчдод мөнгө амласан, мансууруулах бодистой архи өгсөн, чулуу, дэлбэрэх бодис зэргээр зохион байгуулалттайгаар хангасан гэх мэт янз бүрийн мэдээлэл байна. Энэ бүгдийг Хятадууд өдөөн хатгасан, дэмжсэн гэсэн ч мэдээлэл байна. Гэхдээ үнэн худлыг нь бүү мэд.

Хүн бүр өөрийн ажилдаа эзэн болох хэрэгтэй

Төрийн албан хаагчид тухайн чиглэлээрээ мэргэшсэн, чадварлаг байх ёстой гэж бодож байна. Туршлагагүй нэгнийгээ мэргэшүүлдэг, дадлагажуулдаг механизм зайлшгүй байх хэрэгтэй. Саяны үймээний үеээр манай хүчний байгууллагынхан чадвар муутай нь илт харагдаж байв. Цагдаа нар нь бие бялдрын хувьд, сэтгэл зүйн хувьд, ур чадварын хувьд сул дорой байна. Мөн удирдан зохион байгуулах стратеги, тактик муутай. Ер нь энэ чиглэлээр мэргэшсэн удирдагч байдаг юм болов уу гэсэн сэтгэгдэл төрж байснаа нуугаад яахав. Тухайн нэг ажлыг хийж байгаа бол тэр чиглэлээрээ байнга мэдлэг чадвараа дээшлүүлж байх нь бичигдээгүй хууль. Энд дан ганц хүчний байгууллагыг хэлж байгаа юм биш нийт төрийн албан хаагчдыг хэлж байгаа юм шүү. Манай ихэнхи төрийн албан хаагчид энэ тал дээрээ анхаарал хандуулдаггүй. Би өөрөө төрийн албан хаагч байж нэгнийгээ муулаад байна гэж хэлж магадгүй. Гэхдээ бодит байдлыг үнэнээр нь хэлэх нь иргэн миний үүрэг, үндсэн хуулиар олгогдсон эрх гэж бодож байна.

Зарим хүмүүс Ерөнхий сайдыг буруутгаад байгаа. Бүх ачааг мань хүнд үүрүүлж болохгүй байх. Үнэхээр доор нь ажиллаж байгаа хариуцлагатай албан тушаалтнууд чадвар муутай бол ганц хүн тэдгээр "мэргэжлийн" хүмүүсийн тусламж, дэмжлэггүйгээр юу ч хийж чадахгүй. Мөн Ерөнхийлөгч эв нэгдлийн бэлэг тэмдэг гэсэн хэрнээ хичнээн удаж байж шийдвэр гаргав. Энд мөн л тухайн албан тушаалтнууд буруутай. Бас нэг зүйл гэвэл манайд байгаа шашны тэргүүнүүд тэр их үймээн болж байхад яагаад таг байсныг гайхаад байгаа юм. Үйл явдал болоод өнгөрсөн ч гэсэн бас л таг. Манай улсад олон төрлийн шашны урсгал орж ирэн дэлгэрч байгаа юм шиг. Уг нь эдгээр шашны тэргүүнүүд болон холбогдох хүмүүс иргэдийг амгалан, тайван байхад тодорхой хэмжээгээр нөлөөлж байдаг гэж ойлгодог. Тэгтэл тухайн шашиндаа өргөсөн тангараг, амлалтаа яагаад муу биелүүлээд байнаа.

Одоо төр, засгаас хуулиа хэрэгжүүлэхэд онцгой анхаарал тавидаг байх шаардлагатай. Наад зах нь замын хөдөлгөөнд оролцож байгаа ихэнхи жолооч нар асар бүдүүлэг, дээрэнгүй байна. Тэд нарыг зогсож болохгүй газар зогсох, машинаа эзэнгүй орхих, урсгал сөрөх, эгнээ байр буруу эзлэх гэх мэт үйлдлүүдийг замын цагдаа нар зүгээр л хараад зогсож байдаг, зарим нэг нь анхааруулаад л өнгөрнө. Ер нь замын цагдаа нарт архи уусан, гэмт хэрэг үйлдсэн жолооч нар л гол анхаарлыг нь татдаг бололтойдог. Энэ мэт жижиг мөртлөө өдөр дутмын амьдралд учирч байдаг зүйлсээ эхнээс эмхэлж цэгцлэхгүй бол ард иргэдийн сэтгэхүйд хууль, дүрэм зөрчих нь энгийн үзэгдэл мэт хэвшлийг төрүүлж байна.

Эцэст нь ямар ч үймээн, самуун дэгдэж байсан бид бүхэн өөрсдийн үнэт зүйл болох оюуны өмч, мэдээллээ найдвартай газар хадгалах, нөөцлөх, эрсдэлийг тодорхойлох, эрсдэлээс хамгаалах, эрсдэл учирсан үед авах арга хэмжээний төлөвлөгөөг дор бүрнээ боловсруулан мөрдөж байхыг мэдээллийн технологийн салбарынхандаа уриалж байна.

Жич: Миний өмнөх нийтлэлд нэгэн хүн намайг ирээдүйн сонгуульдаа бэлдэж байна гэсэн байсан. Энэхүү блогт бичсэн зүйлс маань мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүд, сонирхогчид болон оюунлаг уншигчдад зориулсан болохоос биш өөрийн ПиАр хийх талбар биш гэдгийг хэлэх байна. Хэрвээ өөрийгөө магтах эсвэл ажил, амьдралаа сурталчлах зорилготой байсан бол нийтлэлүүдийн маань өнгө төрөх арай өөр байх байсан болов уу.

Friday, June 13, 2008

Ажил байдал

За блогтоо нийтлэл бичсэнгүй их хугацаа өнгөрчээ. Энэ удаад ажил байдлынхаа талаар бага сага зүйл бичье.

Ямар ч гэсэн Австралид сургуулиа төгсөөд 2007-2008 оны зааг дээр эх орондоо гэр бүлийн хамт ирэв. Хэсэг хугацаанд төвхнөж аваад ажилдаа орлоо. Мэдээж урьд нь бодож байсанчлан хийх зүйлс маш их байгаа нь харагдаж байлаа. Миний ажил, ЗГХЭГ-ын Мэдээллийн технологийн алба нь:
  • байгууллагынхаа дотоод сүлжээ, мэдээллийн системийн үйл ажиллагааг хэвийн явуулах, хөгжүүлэх;
  • вэб хуудсыг ажиллуулах, хөгжүүлэх;
  • имэйл, интернэтийн үйлчилгээг төрийн зарим байгууллагад хүргэх;
  • Ерөнхий сайд болон Засгийн газрын гишүүдэд мэдээллийн технологийн чиглэлээр мэргэжлийн зөвлөгөө өгч, дэмжлэг үзүүлэх;
  • Мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн газрын үйл ажиллагааг Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр, үйл ажиллагааны төлөвлөгөө, бодлого, стратеги болон бусад төрийн байгууллагын мэдээллийн технологийн үйл ажиллагаатай уялдуулах;
гэх мэт нилээд өргөн цар хүрээтэй үйл ажиллагаа явуулдаг. Манай алба нь 5-н хүний орон тоотой.

Намайг явсанаас хойш бага зэрэг өөрчлөлт гарсан боловч манай албаны нэр хүнд ажилтнуудын дунд тааруу, үйл ажиллагаа нь ч төдийлөн сайн биш байгаа нь илт. Энд боловсон хүчний мэдлэг тааруу, төсөл хэлбэрээр хэрэгжиж байгаа ажлын гүйцэтгэл муу, хэрэглэгчидтэй тулж ажилладаггүй, тэдэнд ажлаа дутуу ойлгуулдаг, сүлжээ нь доголдолтой ажилладаг гэх мэт нилээд олон шалтгааныг тоочиж болно.

Миний хувьд Австралийн Засгийн газрын тэтгэлэгээр мастерт сурсан болохоор тухайн ажиллаж байсан байгууллагадаа тодорхой хугацаанд ажиллах гэрээтэй. Намайг Монголд ирэх үед зарим нэг компани ажлын санал тавьж одоогийн авч байгаа цалингаас минь 5 дахин илүү цалин амлаж байсан боловч миний ухамсар, аав, ээжийн сургасан хүмүүжил, ёс суртахуун маань мөнгийг ялан дийлсэнээр ажилдаа буцаж оров. Тэгээд ч төрийн хишгээр сурчихсан хүн чинь буцаж ажилдаа ороод тодорхой дэвшил гаргаж сайн ажиллах, нэг ч гэсэн төрийн байгууллагын мэдээллийн технологийн үйл ажиллагааг олон улсын жишигт авчирдаггүй юмаа гэхэд иргэд болон төрийн албан хаагчдын хүсэл, шаардлагад нийцэх хэмжээнд аваачих нь миний үүрэг гэж би хувьдаа үздэг.

За ингээд ажилдаа ороод хийсэн ажлуудынхаа талаар уншигч Тантай хуваалцъя гэж шийдсэн юм. Одоог болтол хийсэн ажилд минь алдаа байсан бол засаж, шүүмжилж, өөрийнхөө санаа бодлыг хуваалцаж, эсвэл өөрийн ажилдаа хэрэгтэй зүйлс байвал авч ашиглаасай гэсэндээ энэ нийтлэлийг тэрлэж байгаа юм шүү.

Австралиас ирээд ажилдаа ороход манай гурван том дарга тус тусдаа хүлээж авч уулзаад "-Мэдээллийн технологи алба нэг л биш байна, энэ албыг чамд хариуцуулъя, цаашид хэрхэн авч явах нь чамаас шалтгаалахаар боллоо, ажлаа сайн хийгээрэй" гэх мэтээр өндөр хариуцлага үүрүүлж, итгэл хүлээлгэсэн учир өөрийнхөө мэддэг, чаддаг бүх зүйлсээ шавхан ажиллах болно. Урьд өмнө нь удирдах ажил хийж үзээгүй болохоор хүнтэй харьцахаас авахуулаад туршлага дутах зүйлс бишгүй байсныг нуугаад яахав. Харин 2-3 сар ажилласны дараа бүх ажил гарт орж ирээд л аятайхан болдог юм билээ.

Ингээд ажлаа авангуутаа хамгийн түрүүнд хийх ёстой ажлуудаа жагсааж бичив. Үүнд: хүмүүст өөрсдийн ажлыг ойлгуулах, таниулах, сүлжээний хэвийн үйл ажиллагааг хангах, үйлчилгээний чанарыг сайжруулах ажлууд байлаа.
  • Албаны үйл ажиллагааг сурталчлахын тулд долоо хоног бүр албаны үйл ажиллагааны тайлан хэмээн боловсруулж интранэт (манай байгууллагын дотоод сүлжээний вэб) дээрээ байрлуулдаг болов. Би ер нь нэг ажлыг олон дахин хийх дургүй, тэгсэн мөртлөө одоог болтол энэ тайланг долоо хоног бүр бэлтгэн (одоогоор 22 дахь долоо хоног нь) интранэт дээрээ байрлуулсаар л байгаа. Мөн түүнчлэн албаныхаа ажилтнуудын "Ажлын байрны тодорхойлолт"-ыг шинэчлэн боловсруулж интранэт дээрээ байрлуулсан. Эдгээрийн үр дүнд манай албаны үйл ажиллагааг тодорхой тооны хүмүүс ойлгодог болсон байна лээ.
  • Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө гэж бүтэн жилээр боловсруулан төрийн албан хаагчид удирдлагуудтайгаа үр дүнгийн гэрээ байгуулдаг. Гэхдээ энэ төлөвлөгөө нь биелж байгаа эсэхийг нарийн хянадаггүй, бодит байдлаар нь үнэлдэггүй. Тиймээс албаныхаа үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг долоо хоног бүрээр гаргахаар шийдэв. Энэ нь цаг ашиглалт, ажлын бүтээмж, үр дүнг нэмэгдүүлж чадсан гэж үзэж байгаа. Мөн 2 долоо хоногийн өмнөөс эхлэн энэхүү төлөвлөгөөний дагуу ажилтан тус бүрийн ажлын гүйцэтгэлийг нь үнэлэх зорилгоор гүйцэтгэлийг нь долоо хоног бүрээр оноо өгч үнэлдэг болсон. Ингэж оноо өгөхдөө тухайн төлөвлөсөн ажлаа цагт нь хийсэн эсэх, гүйцэтгэлийн хувь, чанар гэсэн хүчин зүйлсүүдийг тооцдог. Тухайн долоо хоногт хамгийн өндөр оноо авсан ажилтнаа интранэт вэб дээрээ "employee of the week" гэж байрлуулна. Гадаад орнуудад сарын тэргүүний ажилтан (employee of the month) гэж шалгаруулдагыг хуулбарласан хэрэг. Ингээд тухайн жилийн эцэст эсвэл хагас жилээр хамгийн олон удаа "долоо хоногийн тэргүүний ажилтан" болсон ажилтнаа удирдлагад танилцуулж урамшуулах, шагнуулах, сургалтад хамруулах гэх мэт боломжит дэмжлэг үзүүлэх хүсэлтээ гаргахаар төлөвлөж байна.
  • Боловсон хүчин бол тухайн ажлыг чанартай, сайн хийж гүйцэтгэх гол эх ундарга нь "хүн" гэдэгтэй хэн ч маргахгүй бизээ. Тиймээс албандаа сул байсан нэг орон тоон дээр сайн сервер админ авч ажиллуулж байгаа ба нэг тэтгэвэртээ гарсан хүний оронд бас л сайн системийн админ авч ажиллуулж байна. Энэ хоёр маань нэг нь FreeBSD-ээр мэргэшсэн нөгөө нь Cisco-н тоног төхөөрөмж дээр тохиргоо хийх, ажиллуулах тал дээрээ мэргэшсэн ийм 2 инженер байгаа юм. Ингээд систем хэвийн ажиллах нөхцөл бүрдлээ. Төрийн байгууллагад ажиллаж байгаа мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүд бүгд чадваргүй, арын хаалганы хүмүүс биш гэдгийг энэ дашрамд дурдмаар байна.
  • Дотоод сүлжээг шилэн кабельтай болгож, хэвийн үйл ажиллагааг нь хангах төсөл намайг ажил авахад хийгдэж байсан боловч нилээн удаашралтай байсан. Энэ төслийг хэрэгжүүлж дууссанаар дотоод сүлжээний үйл ажиллагааг найдвартай болж, хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамж бага зэрэг дээшилсэн.
  • Манай ажлынхан хоорондоо мэдээлэл солилцохдоо яахүү (yahoo) мессенжер ашигладаг тул интернэт сүлжээнд тодорхой хэмжээгээр ачаалал өгч, мөн мэдээллийн аюулгүй байдал талаасаа учир дутагдалтай байгаа нь ажиглагдсан. Тиймээс дотоод сүлжээний мессенжерийн програмыг ашиглахаар шийдсэн. Эхлээд softros хэмээх програмыг хэсэг хугацаанд ашиглаж үзсэн таалагдсангүй, дараа нь pandion, borgchat зэрэг програмуудыг туршиж үзлээ нэг л бишээ. Эцэст нь манай одоогийн ашиглаж байгаа spark дээр тогтов. Одоо энэ програм маань үндсэндээ хэрэглээнд нэвтэрч байгаа. Ер нь аливаа шинэ үйлчилгээг хэрэглээнд нэвтрүүлэхийн өмнө албаныхан дундаа тодорхой хугацаагаар хэрэглэж үзээд ямар нэгэн бэрхшээлгүй бол ажилтнуудаасаа тодорхой тооны хүмүүст хэрэглүүлээд, түүний дараа нийт хэрэглэгчдэд тус үйлчилгээг санал болгож, нэвтрүүлдэг хэвшлийг байгууллагадаа бий болгож байгаа. Үе шаттай системийн нэвтрүүлэлт (phased implementation) нь нэг дор хэрэгжүүлдэг системийн нэвтрүүлэлтээсээ (big bang implementation) манай нөхцөлд илүү тохирно гэж үзэж байгаа. Яагаад гэвэл хэрэглэгчдийн мэдлэг харилцан адилгүй, мөн төдийлөн хангалттай бэлтгэгдээгүй байдаг. Магадгүй хувийн хэвшилд дээрх 2-ын хосолмол (hybrid) эсвэл нэг дор хэрэгжүүлдэг системийн нэвтрүүлэлт тохиромжтой байж болох юм. Дан ганц хэрэглэгчээс гадна тухайн системийн онцлогоос хамаарах тал бас бий.
  • Сүлжээний ачаалал болон хэвийн ажиллагааг хянах зорилгоор MRTG, PRTG, whats up серверүүдийг ажиллуулж эхэлсэн. Үүний үндсэн дээр сүлжээний доголдлыг цаг тухай бүрт нь мэдэж хэрэглэгчээр хэлүүлэлтгүй түүнийг засдаг болсон. Энэ нь хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжийг дээшлүүлсэн.
  • Манай алба "Төрийн мэдээллийн сүлжээ" хэмээх 20 орчим төрийн байгууллагыг холбож, тэдгээрт интернэтийн үйлчилгээ үзүүлдэг сүлжээг хариуцан ажилладаг. Одоогоор 1200 орчим төрийн албан хаагчид тус сүлжээгээр дамжин интернэтэд холбогддог учир нилээд өндөр хурдаар интернэтээ авах шаардлага гардаг. Тиймээс интернэтийн бодит хэрэглээг хэмжих үүднээс интернэтийн үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагатайгаа тохирон нэг долоо хоног бодит хэрэглээгээ хэмжтэл тухайн үед авч байсан хурднаас 2 дахин илүү ачаалалтай байсан учир одоогийн төлж байгаа төлбөртөө багтаан интернэтийн үйлчилгээ авдаг байгууллагатайгаа тохиролцсоны үндсэн дээр хурдаа 50 хувь нэмсэн. Түүнээс гадна кэйш сервер ажиллуулж ачааллаа 20-30 хувь хэмнэв. Бас рүүтэр (router) дээрээ зайлшгүй ашиглах шаардлагатай хэдэн портуудыг нь нээж бусдыг хааснаар peer-to-peer програмуудыг ашиглах боломжийг нь хязгаарлаж, улмаар интернэтийн хурдыг хэвийн хэмжээнд аваачиж чадсан нь хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамжийг эрс дээшлүүлсэн.
  • Байгууллагынхаа ажилтнуудын дунд мэдээллийн технологийн хэрэгцээ шаардлагыг нь тандах зорилгоор судалгаа явуулж үзэв. Тус судалгааны үр дүнг нэгтгэн дүгнэлт боловсруулсан нь цаашид хийх ажлуудаа төлөвлөхөд ихээхэн хувь нэмэр оруулсан. Ер нь мэдээллийн технологийн ажил үйлчилгээ маань мундаг сайн технологи ашигласан гэх мэт технологийн хүчин зүйлээсээ илүү хэрэглээнд хэр нэвтэрсэн байдал, үйл ажиллагааг хэрхэн хөнгөвчилсөн гэх мэт хүний хүчин зүйлд анхаарсан үзүүлэлтээрээ илүү үнэлэгддэг. Одоогоор дээрх судалгаанд дурдсан санал, гомдлуудын 80 орчим хувийг барагдуул байгаа ба энэ намраас дахин судалгаа явуулах төлөвлөгөөтэй байна.
  • Өнөөдрөөс эхлэн "Кибер довтолгооны эсрэг хариу үйлдэл хийх үндэсний төв" төрийн бус байгууллагаар сүлжээний эрсдэлийн үнэлгээ хийлгэж эхэлж байна. Энэхүү ТББ нь Монголдоо л топ гэгдэх инженерүүдээс бүрдсэн нилээд чадварлаг баг гэж боддог. Ингэж үнэлгээ хийлгэснээрээ бидний ашиглаж байгаа системийн аюулгүй байдал, шийдэл нь хэр оновчтой байна гэх мэт системтэй холбоотой бүхийл хүчин зүйлсийг хөндлөнгийн байгууллагаар үнэлүүлж мэдэж авна гэсэн үг. Цаашлаад бид бүхэн системээ сайжруулах, хөгжүүлэхэд хэрэг болох зөвлөмжийг энэхүү үнэлгээний үр дүнд гардаж авна гэдэгт найдаж байгаа. Ер нь ямарваа байгууллага үнэлгээ хийлгэхдээ айх, эмээх үзэгдэл ажиглагддаг. Яагаад гэвэл ажил нь муу байна гэж хэлүүлэхээсээ эмээдэг, улмаар ажилгүй болно гэсэн айдас байдаг болов уу гэж бодож байна. Миний хувьд өөрийнхөө ажлыг бусдаар үнэлүүлж бодит байдлыг мэдэж авах нь цаашдын ажлаа сайжруулах үндэс болно гэж үздэг болохоор муу байсан ч айгаад байх юм алга. Тэгээд ч хүн бүр төгс биш биз дээ.
Дээр хийсэн ажлуудаасаа товч дурдсан ба цаана дурдаагүй хийгдсэн ажлууд олон бий. Эдгээр ажлуудыг мэдээж би ганцаараа хийгээгүй, манай чадварлаг хамтран зүтгэгчдийнхээ ачаар хамтдаа хийж чадсан. Тиймээс тэдэндээ мөн талархах хэрэгтэй гэж бодож байна.